سقف مجوف، سقف‌هایی هستند که ساختارشان شبکه‌بندی یا حفره مانند است، سقف مجوف امروزه بیشتر در صنعت ساختمان مشاهده می شود. علت اصلی شبکه‌بندی یا حفره حفره بودن سقف مجوف، افزایش ارتفاع دال برای پوشش دادن دهانه‌های وسیع‌تر می‌باشد. در ادامه به بررسی انواع دال مجوف و نکات اجرایی آن‌ها می‌پردازیم و پاسخ بعضی از سوالات متداول مانند: دال مجوف چیست و چگونه اجرا می‌شود؟! آیا می دانید تفاوت دال مجوف و دال مشبک چیست؟! آیا سقف وافل نوعی دال مجوف است یا مشبک؟ را در این مقاله خواهید یافت، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
سقف دال مجوف چیست؟
مجوف به معنای میان تهی یا تو خالی بوده و همان طور که قبلا گفته شد سقف مجوف دارای حفراتی داخل خود است که از حفره ها به منظورهای مختلف در ساختمان استفاده می شود سقف مجوف یکی از روش های جدید و مدرن ساخت سقف محسوب می شود. قیمت بسیار مناسب این نوع از سقف باعث شده تا به یکی از روش های محبوب در بین سازندگان تبدیل شود. برای ساخت این سقف نیاز به مصالح خاصی نداریم و با میل گرد و بتن می توان آن را ساخته و اجرا نمود. به طور کلی میتوان گفت در دال های مجوف از یک سری المان پرکننده استفاده می‌کنند که این امر باعث توخالی شدن سقف می‌شود. کاهش هزینه تمام شده این سقفها باعث شده مورد توجه بسیاری از سازندگان قرار بگیرند. زمانی که المان‌های پرکننده داخل سقف قرار می‌گیرند، آن قسمت‌ها خالی از بتن شده و این امر موجب کاهش بار مرده سقف می‌شود.
آیا می دانید روش اجرای سقف با دال مجوف چیست؟
در اجرای سقف با دال مجوف، برای افزایش ارتفاع دال و در عین حال کاهش و یا ثابت ماندن وزن دال، اقدام به استفاده از اجزاء پرکننده‌ی سبک می‌شود. روش اجرای این سیستم به این صورت است که ابتدا مراحل شمع‌بندی و کف‌گذاری انجام می‌شود و سپس یک ردیف آرماتور در پایین و یک ردیف در بالای مصالح پر کننده اجرا می‌گردد.
جهت اجرای دال مجوف ابتدا باید زیرسازی سقف انجام شود، قالب بندی سقف به طور کامل در مورد نکات اجرایی آن صحبت می‌کنیم. پس از اجرای زیرسازی و قالب بندی سقف، مش آرماتورهای تحتانی اجرا می‌شود. جهت جلوگیری از چسبیدن مش تحتانی به قالب، باید از اسپیسر استفاده کرد. پس از اجرای مش آرماتورهای تحتانی، المان‌های پرکننده روی آن‌ها قرار می‌گیرند.
پس از تثبیت آرماتورها و مصالح پرکننده، نوبت به بتن ریزی یکپارچه بر روی سقف می‌رسد. در این نوع سیستم سقف در حالت‌های مختلفی اجرا می‌شود که فرق اصلی هر یک از حالات در مصالح پرکننده می‌باشد. معروف نوع این سقفها کوبیاکس و یوبوت می‌باشد که در تصویر زیر نشان داده شده است.
در مرحله بعد، مش آرماتورهای فوقانی اجرا شده و تثبیت می‌شوند و در مرحله آخر بتن ریزی سقف انجام می‌گردد. بتن ریزی سقف باید به صورت پیوسته انجام شده و از ایجاد درز سرد جلوگیری کرد. هنگام بتن‌ریزی دال‌های مجوف گاهی اوقات برای جلوگیری از جابه‌جایی پرکننده‌های میانی و به هم خوردن تراز آن‌ها، بتن ریزی را در دو مرحله انجام می‌دهند. در مورد شکل پرکننده هر سقف مجوف در ادامه توضیح خواهیم داد.
اجزای سقف مجوف
- حجم پر کننده
- دو دال فوقانی و تحتانی به ضخامت 5 تا 8 سانتی متر
- تیرچه های بتن بین احجام
تفاوت سقف دال مجوف با روش تیر و دال معمولی
سیستم این سقف درواقع همان سیستم سقف تیردال است که با ایجاد تغییردر اجرا و نوع مصالح بکار رفته باعث بهبود و پیشرفت آن شده است. این تغییرات شامل موارد زیر است:
- فاصله تیرهای میانی تا حدود زیادی و بمیزان حداکثر 75 سانتیمتر بهینه شده.
- همچنین عرض تیرها بسیار کاهش یافته که این مقدار در حدود 10 تا 20 سانتیمتر است.
- مقدار ضخامت دال در سیستم سقف مجوف به کمترین میزان اجرایی یعنی در حدود 6 تا 10 سانتیمتر کاهش یافته است.
انواع سیستم سقف مجوف
دال مجوف بسته به شکل المان پرکننده و نحوه اجرای آن، انواع مختلفی دارد که در ادامه به شرح آن‌ها می‌پردازیم.
سقف کوبیاکس
سیستم کوبیاکس سقف مجوف، همان ایده ایجاد فضای خالی بین دال به‌منظور کاهش وزن است. این سیستم با استفاده از قرارگیری قالب‌های بیضی شکل در شبکه‌های فلزی صورت می‌گیرد و برای نصب راحت‌تر در میان آرماتورهای بالایی و پایینی دال واقع می‌گردد. المان‌های پرکننده سقف کوبیاکس کروی شکل بوده و در دو نوع تخت Slime-Line و کروی Eco-Line تولید می‌شوند.
اجزاء اصلی تشکیل دهنده سقف کوبیاکس شامل:
1) ماژول‌های قفسه‌ای همراه با گوی‌های پلاستیکی از جنس پلی اتیلن یا پلی‌پروپیلن
2) بتن
3) شبکه مش فوقانی و تحتانی
ماژول‌ها بر اساس تعداد مورد نیاز توسط قیچی بریده شده و در جای خود قرار می‌گیرند.
سقف یوبوت
سقف یوبوت از دیگر انواع سقف مجوف است که از مجموع تیرهای آی شکل عمود برهم و قالب‌های یوبوت از جنس پلی‌پروپیلن بازیافت شده تشکیل می‌شوند. در دال مجوف یوبوت از المان‌های پرکننده مکعب مستطیل شکل استفاده می‌کنند. این پرکننده‌ها برای تحمل بار گسترده در حدود 80 الی 100 کیلوگرم طراحی شدند. پرکننده‌هایی که در سقف یوبوت استفاده می‌شوند به چهار دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- تک
- دوبل
- یوبوت اصلاح شده
- یوبوت از جنس پلی استایرن
سقف بابل‌دک
بابل‌دک که با ایجاد فضاهای کروی توخالی در داخل دال و ایجاد دال دوطرفه مجوف و با همان ویژگی دال توپر و وزن کمتر، ابداع شده است. این فضاهای خالی باعث کاهش وزن دال تا حدود 35 درصد می‌شود و در کل می‌تواند وزن پروژه را تا 3 درصد کاهش دهد. المان‌های پرکننده سقف بابل دک، کروی شکل هستند. تفاوت آن با سقف کوبیاکس از نوع Eco-Line این است که پرکننده‌های سقف کوبیاکس به شکل ماژول‌های نواری هستند که حدود 2.5 متر طول دارند. اما پرکننده‌های سقف بابل دک به شکل پانل تولید شده و به ابعاد دلخواه وارد کارگاه می‌شود. استفاده از این این سیستم موجب کاهش 35 درصدی وزن سقف می‌شود. اجزاء اصلی سازنده این سقف عبارتند از:
1) پانل‌های قفسه‌ای با گوی‌های پلاستیکی
2) بتن
3) آرماتورهای عرضی با قطر 6 میلی‌متر
4) میلگرد دوخت
آیا سقف وافل جزء دال مجوف است؟
متاسفانه برخی از مهندسین سقف وافل را نوعی دال مجوف می‌نامند. در صورتی که سقف وافل نوعی دال مشبک است و مقطع T شکل دارد. سطح کار تمام شده این سقف دال بتنی به صورت مشبک است، در حالی که دال مجوف، سطح کار تمام شده مسطحی دارد. در اکثر طراحی‌ها دال مشبک به دلیل وزن کمتر نسبت به دال مجوف در دهانه‌های بلندتری استفاده می‌شود.
مزایای استفاده از سقف مجوف چیست؟
مزایای اقتصادی
- کاهش ستون‌های داخل ساختمان و در نتیجه کاهش هزینه‌های مرتبط با آن
- کاهش مصرف میلگرد و بتن در مقایسه با سیستم‌های مشابه
- کاهش هزینه‌های نازک‌کاری و لوله‌کشی در زیر سقف و سهولت در اجرای آن
- حذف ستون‌های اضافی برای ایجاد پارکینگ‌های بیشتر
- کاهش هزینه قالب‌بندی نسبت به سایر روش‌های تیردال
- کاهش هزینه‌های نصب سقف کاذب
مزایای اجرایی
- حذف تیرها و آویزها
- امکان تحمل بار زیاد در سقف
- مقاومت زیاد و عملکرد مطلوب در برابر زلزله
- قرارگیری دو لایه دال به‌صورت مشبک در قسمت بالایی و پایینی سقف مجوف که باعث ایجاد استحکام زیادی در بالای دال می‌شود و این امر نیروهای زلزله را به عناصر باربر جانبی انتقال می‌دهد.
مزایای فنی
- کاهش تعداد ستون‌ها
- امکان حذف تیرها و آویزها
- وزن کم، ضخامت کم و دو طرفه بودن
- اثرات معماری در سقف مجوف
- مقاومت زیاد در برابر حریق
- بهبود کارایی سقف از لحاظ لرزش و عایق صدا و حرارت
- عدم محدودیت برای استفاده در آب و هوای مختلف
مزایای معماری
- افزایش ارتفاع مفید طبقات
- ایجاد فضاهای وسیع تر
- امکان ستون‌گذاری نامنظم
- آزادی عمل بیشتر برای طراحی فضاهای معماری
معایب سقف مجوف چیست؟
استفاده از هر وسیله یا تجهیزاتی بدون عیب و ایراد نیست و این موضوع در مورد این سقف نیز قطعا صدق می کند. می خواهیم به 2 عیب اصلی استفاده از این سقف اشاره کنیم تا بتوانید با دانستن تمامی جنبه های استفاده از این نوع سقفها بتوانید با خیال راحت به خرید و نصب آن در پروژه خود بپردازید.
- عدم تطابق سقف مجوف با آیین نامه ها
- نیاز به نیروی کاملا تخصصی در اجرای سقف مجوف